Νικήτας Νικητάκος (αποφ.76)
«Οι Έλληνες επιστήμονες δημιουργούν καινοτομίες με διεθνή αναγνώριση» (αναδημοσίευση συνέντευξης από το περιοδικό GREEN)
Oι τεχνολογίες περιβάλλοντος είτε αφορούν την παραγωγή ενέργειας και την πράσινη ανάπτυξη, είτε μια διαφορετική διαχείριση των απορριμμάτων και των αποβλήτων είναι το στοίχημα που πρέπει να κερδίσει η σύγχρονη κοινωνία για να μπορέσει όχι μόνο να σεβαστεί έμπρακτα το περιβάλλον αλλά και να δημιουργήσει νέες προοπτικές ανάπτυξης. Όπως λέει στο GREEN ο κ. Νικήτας Νικητάκος, καθηγητής στο τμήμα ναυτιλίας και επιχειρηματικών υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου η Ελλάδα έχει το επιστημονικό δυναμικό, τη γνώση και τις τεχνικές δυνατότητες για να δημιουργήσει πρωτοποριακές κατασκευές με διεθνή αναγνώριση. Ο κ. Νικητάκος είναι εκ των πρωταγωνιστών της ιδέας για τη μετατροπή του Άη Στρατή στο πρώτο πράσινο ελληνικό νησί, ενώ υπήρξε επιστημονικός υπεύθυνος στην κατασκευή της πρώτης πλωτής εξέδρας αφαλάτωσης που εγκαταστάθηκε πριν από λίγα χρόνια στην Ηρακλειά. Το έργο αυτό, είναι παράδειγμα προς μίμηση για την αντιμετώπιση ενός τόσο έντονου προβλήματος όπως είναι η έλλειψη νερού ιδιαίτερα στα νησιά, αφού αξιοποιεί ήπιες μορφές ενέργειας για να παράγει καθαρό νερό για τους κατοίκους του νησιού ιδιαίτερα το καλοκαίρι που οι ανάγκες είναι αυξημένες.
Είστε ο επιστημονικός υπεύθυνος στην πλωτή εξέδρα αφαλάτωσης που «στήθηκε» στην Ηρακλειά πριν από μερικά χρόνια. Είστε ικανοποιημένος από την πορεία του έργου; Ποια είναι τα οφέλη που έχουν προκύψει στα περίπου 3 χρόνια λειτουργίας της;
Είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένος. Το εγχείρημα πήγε καλύτερα από ότι περιμέναμε. Με την όλη προσπάθεια έγινε η επιβεβαίωση εφαρμογής και λειτουργίας (Proof of concept) της όλης ιδέας και συγκέντρωση πραγματικών στοιχείων που μας επιτρέπει να σχεδιάσουμε μεγάλο παραγωγικότερο σύστημα (νερού και ενέργειας) με μεγάλη βεβαιότητα επιτυχίας. H κύρια δουλειά μας αυτά τα 3 χρόνια ήταν, βασιζόμενοι στα πραγματικά στοιχεία λειτουργίας, να βελτιώνουμε το σύστημα όσον αφορά και την αξιοπιστία και την μείωση του κόστους των μεγαλυτέρων συστημάτων που θέλουμε να κατασκευάσουμε.
Με ποιό τρόπο θα επιτύχετε αυτή τη μετάβαση στο αναπτυξιακό πρότυπο της «Πράσινης Ανάπτυξης»;
Εκδηλώθηκε αρχικά για την αγορά των δικαιωμάτων της τεχνολογίας ώστε να υλοποιηθούν στο εξωτερικό τέτοια συστήματα, πράγμα που για μας είναι το επόμενο βήμα αφού πρώτα υλοποιηθούν στην Ελλάδα τουλάχιστον μερικά συστήματα. Στη συνέχεια το επενδυτικό ενδιαφέρον για τέτοιες μονάδες πάγωσε όταν η προηγούμενη κυβέρνηση δεν προκήρυξε διαγωνισμό για προμήθεια νερών από αφαλάτωση στα άνυδρα νησιά όπως είχε ανακοινώσει.
Είστε από τους «πρωτεργάτες» της ιδέας της μετατροπής του Άη Στρατή στο πρώτο πράσινο ελληνικό νησί. Πως προχωρά αυτό το σχέδιο και ποιες οι κύριες παράμετροι του;
Η προσέγγιση που θελήσαμε να ακολουθήσουμε και να εφαρμόσουμε στο σχέδιο του Αη Στράτη είναι να εξελιχθεί ένα νησί, ώστε να είναι αυτάρκες και αυτόνομο. Δηλαδή αξιοποιώντας δικούς του πόρους να ικανοποιεί τις δικές του ανάγκες. Αυτό περιλαμβάνει φυσικά την ενέργεια (όπου τοπικοί πόροι είναι ο ήλιος, ο άνεμος, τα κύματα και η θάλασσα), τα τρόφιμα, την διαχείριση των αποβλήτων, τις μετακινήσεις (δηλ. τα καύσιμα που απαιτούνται για τις μετακινήσεις), τον πρωτογενή τομέα (αλιεία, κτηνοτροφία) και τις υπηρεσίες. Αποτελεί μία νέα προσέγγιση στο θέμα της περιφερειακής ανάπτυξης που για εμάς στα νησιά είναι ιδιαίτερα σημαντική, δηλαδή Οικονομική Αειφόρο Ανάπτυξη που σέβεται και λαμβάνει υπόψη της τις περιβαλλοντικές παραμέτρους.
Η προσέγγιση (και οι κύριες παράμετροι) στο έργο αυτό μπορεί να περιγραφεί σε δύο επίπεδα: Πρώτον, δημιουργία και εφαρμογή ενός συγκεκριμένου και ολοκληρωμένουμοντέλου Βιώσιμης Αειφόρου (περιφερειακής) Ανάπτυξης σε ένα μικρό νησί, ώστε να επιδειχτούν: η προσέγγιση, τα οφέλη, οι τεχνολογίες (και κυρίως η Ελληνική προστιθέμενη αξία τους), η επεκτασιμότητα και μεταφερσιμότητα του μοντέλου, η συμμετοχή της κοινωνίας, η πολιτική και η ανάπτυξη. Η νέα αντίληψη της οικονομίας και το πως μπορεί να μπει η οικονομία σε νέο ανταγωνιστικό πλαίσιο συνδυαζόμενη με νέες τεχνολογίες ενώ ταυτόχρονα λύνει υπάρχοντα σημαντικά προβλήματα στα νησιά. Δεύτερον μέσα από αυτό το μοντέλο προκύπτουν συγκεκριμένες τεχνολογίες που έχουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης στην χώρα μας και που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της ανεργίας και να δώσουν σημαντικά οικονομικά οφέλη, επιδεικνύοντας εκτός των άλλων με συγκεκριμένο και μετρήσιμο τρόπο τα θετικά αποτελέσματα της προσέγγισης που ονομάζεται Πράσινη Ανάπτυξη.
Ποιές από αυτές τις δράσεις έχουν υλοποιηθεί και ποιό είναι το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης τους; Ποιό θεωρείτε πως είναι το κύριο «στοίχημα» για την επίτευξη του παραπάνω σχεδίου;
Η διαδικασία σταμάτησε πριν από τις εκλογές και αναμένεται σύντομα να προχωρήσει πάλι με σημαντικές βελτιώσεις προς την σωστή κατεύθυνση. Το κύριο στοίχημα του παραπάνω σχεδίου είναι η Ελληνική προστιθέμενη αξία και η ενεργός συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας. Για παράδειγμα μια άποψη (μεγαλοστελεχών οργανισμών) που κόντεψε να επικρατήσει στο παρελθόν ήταν να δοθεί σε εταιρεία του εξωτερικού, η οποία «με το κλειδί στο χέρι» θα παρέδιδε μία λύση. Ευτυχώς με την εντονότατη αντίδραση της Κοινότητας του νησιού, της Νομαρχίας και του Πανεπιστημίου Αιγαίου καθώς και την υποστήριξη πολλών αξιόλογων ανθρώπων από διάφορους οργανισμούς αυτό δεν πέρασε. Πρέπει να απομονώσουμε αυτούς που πρεσβεύουν το δόγμα ότι στην Ελλάδα δεν είμαστε ικανοί να δημιουργήσουμε και πρέπει να φωνάζουμε τους «σοφούς» ξένους να μας τα φτιάχνουν όλα και εμείς απλά να πληρώνουμε (και ίσως μερικοί να εισπράτουν και «μεσιτίες»).
Πρόσφατα ανακοινώθηκε ένα ευρύ πρόγραμμα πράσινων επενδύσεων ύψους 1,5 δις ευρώ από τα συναρμόδια υπουργεία Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης αλλά και από την Τράπεζα Πειραιώς για την ανάπτυξη 10 πράσινων επιχειρηματικών πάρκων σε ισάριθμα νησιά του Αιγαίου. Πως κρίνετε το εγχείρημα αυτό;
Είναι πολύ θετικό και πρέπει να επεκταθεί σε όλα τα νησιά, έστω με μικρότερες παρόμοιες δράσεις. Ήδη σε πολλά νησιά εκπονούνται σχέδια που ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τοπικές ιδιαιτερότητες.
Είχατε δηλώσει κατά το παρελθόν πως το επόμενο βήμα μετά την μονάδα αφαλάτωσης στην Ηρακλειά είναι η κατασκευή του πρώτου πλωτού αιολικού πάρκου στον κόσμο. Είναι εφικτή η υλοποίηση αυτού του εγχειρήματος; Ποια τα οφέλη;
Ασφαλώς και είναι. Όλοι οι επιτυχημένοι πρωτοπόροι, διαχρονικά έχουν αναλάβει κάποιο ρίσκο στην αρχική τους φάση. Με την εμπειρία 3 χρόνων λειτουργίας πλωτής ανεμογεννήτριας και την τεράστια Ελληνική εμπειρία σε ναυτικές κατασκευές ένα τέτοιο εγχείρημα έχει κατά την άποψη μας δυσανάλογα μικρό ρίσκο συγκρινόμενο με τις προοπτικές που δημιουργεί και πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα. Τα οφέλη από μια επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρή ματος είναι τεράστια και φτάνουν στη δημιουργία νέας βιομηχανικής δραστηριότητας στη χώρα μας που σχετίζεται με τέτοιες λύσεις (πλωτές ανεμογεννήτριες). Ή αλλιώς συγκεκριμενοποιούν όρους όπως «πράσινη ανάπτυξη και πρόοδος της οικονομίας».
Πιστεύετε πως η πράσινη ανάπτυξη είναι πράγματι η διέξοδος από το αδιέξοδο της σημερινής οικονομικής κρίσης; Γιατί;
Το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι ότι έχει πάψει να παράγει. Οτιδήποτε περιέχει προστιθέμενη αξία που δημιουργείται στην Ελλάδα συμβάλει στο να βγούμε από το αδιέξοδο της κρίσης. Και επειδή σε παραδοσιακούς κλάδους είναι πολύ δύσκολο να καλύψουμε το έδαφος που μας χωρίζει από τον διεθνή ανταγωνισμό, οι νέες τεχνολογίες (που σχετίζονται με την πράσινη ανάπτυξη) αποτελούν μια μοναδική ευκαιρία. Προσοχή όμως. Θα πρέπει να προσδιορίσουμε ποια πράσινη ανάπτυξη θα μας βοηθήσει. Το πρόγραμμα με την αντικατάσταση των κλιματιστικών, ή αν βάλουμε ανεμογεννήτριες (γερμανικές, δανικές κλπ) στα βουνά και τα νησιά μας, είναι πράσινη ανάπτυξη που βοηθάει να βγούμε από την κρίση;
Ασφαλώς όχι, αυτό βοηθάει τις οικονομίες Ιαπωνίας, Γερμανίας, Δανίας κλπ. Πρέπει να βασιστούμε σε δράσεις στις οποίες θα υπάρχει Ελληνική προστιθέμενη αξία, όπως αυτές που προτείνονται και προκύπτουν και μέσα από το έργο του Πράσινου νησιού, ή με τις πλωτές ανεμογεννήτριες και τις πλωτές οικολογικές αφαλατώσεις.Και υπάρχουν αρκετά παρα δείγματα ελληνικών επιστημονικών ομάδωνπου έχουν δημιουργήσει καινοτόμα πράγματα με διεθνή αναγνώριση και βραβεία τα οποία πρέπει να αξιοποιήσουμε (π.χ. σε τεχνολογίες υδρογόνου, υβριδικών οχημάτων, οικολογικών λύσεων κλπ).
